Siedlce pozostają jednym z najbogatszych miast - powiatów grodzkich w Polsce. Wg rankingu "Wspólnoty" nasze miasto sklasyfikowano na siódmym miejscu. Najbogatsze województwo to nadal Mazowsze.

Pismo samorządu terytorialnego "Wspólnota" w numerze 14 z 2 lipca b.r. opublikowało swój coroczny ranking zamożności gmin, miast, powiatów i województw. Zestawienie autorstwa prof. Pawła Swianiewicza i jego współpracowników, opiera się na dochodach liczonych na jednego mieszkańca.

Ranking "Wspólnoty" wg przyjętej metodologii powstaje od 2001 roku. Jest miarodajnym wskaźnikiem oceny sytuacji samorządów oraz jednocześnie najstabilniejszym zestawieniem ich tzw. zamożności. Od samego początku publikowania go, w swoich kategoriach wygrywają w nim: Warszawa (duże miasta), Sopot (miasta na prawach powiatu), Polkowice (miasta powiatowe), czy Kleszczów (gminy wiejskie).

Metodologia badania zamożności
Jak mierzono zamożność samorządów w podanych kategoriach? Autorzy rankingu – prof. Paweł Swianiewicz jest dr ekonomii i kier. Zakładu Rozwoju i Polityki Lokalnej Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego; Julita Łukomska jest adiunktem w tym zakładzie - zastosowali jak co roku tę samą metodę obliczania wskaźnika zamożności – najważniejsze są dochody własne i otrzymywane subwencje. Pominięto wpływy z dotacji celowych, jako incydentalny i nierzetelny parametr zamożności jednostki samorządowej, niezwiązany z trwałym wzrostem dochodów budżetowych. Przy uwzględnieniu wskaźnika dochodów pominięte zostały też składki na subwencje równoważące, czyli tzw. "janosikowe" oraz dodano skutki zmniejszenia stawek, ulg i zwolnień w podatkach lokalnych (nie dot. to powiatów i województw nie podejmujących decyzji nt. podatków lokalnych). Tzw. per capita – to efekt podzielenia dochodów samorządów przez ilość ludności danej jednostki: gminy, powiatu, miasta, województwa.

Siedlce w pierwszej "10-tce"
W zaprezentowanym rankingu za 2015 rok – z dochodem na każdego mieszkańca 4457,24 zł. - zajmujemy 7 miejsce w kategorii miast na prawach powiatu, zwanych też grodzkimi. W tym roku, z miast tzw. ściany wschodniej, wysokie miejsce zajęła też Ostrołęka. To efekt inwestycji m.in. potentata w produkcji celulozy i papieru StoraEnso Poland oraz uruchomienia nowoczesnej instalacji Grupy Energa w miejscowej Elektrowni. W ubiegłorocznym, lipcowym rankingu "zamożności" - opublikowanym w 14 numerze "Wspólnoty" - w gronie powiatów grodzkich Siedlce znalazły się na trzecim miejscu, za Sopotem, Dąbrową Górniczą, a przed Płockiem. Nasze miasto do pierwszej 10-tki tego rankingu "wskoczyło" w 2012 roku. We wcześniejszych rankingach plasowało się głównie na miejscach w trzeciej dziesiątce. Awansując z 13 na 3 miejsce w ub. roku, Siedlce odniosły najbardziej spektakularny sukces w rankingu samorządów w kategorii miast na prawach powiatu.

Ranking aglomeracji i województw
Do ciekawych informacji nt. rankingu należy powrót na pozycję lidera Mazowsza w kategorii województw. Po 7 latach spadania w dół rankingu przez konieczność płacenia daniny w postaci wysokiego "janosikowego" (Mazowsze w 2014 roku - 4 lokata w rankingu), teraz – po zmniejszeniu o połowę wysokości kwoty "janosikowego" – wraca na należne sobie miejsce. Na Mazowszu ustabilizowały się dochody podatkowe, a "janosikowe" dostosowano do możliwości województwa. Dało to wymierny, pieniężny efekt – statystyczny mazowszanin wzbogacił się przez rok o 58 zł.! Pozwoliło to też na to, by w 2015 r. Mazowsze nadwyżkę budżetową w wysokości 175 mln zł przekazało na – częściowo - spłatę długu oraz pożyczki dla podmiotów leczniczych w związku z przekształceniami. Województwa, które brały mazowieckie "janosikowe" w miejsce utraconej części subwencji regionalnej, otrzymują dotację celową z budżetu państwa w wysokości 268 mln zł. Środków tych prof. Swianiewicz nie wlicza w swoim rankingu do dochodów per capita. Uzyskując dotację zamiast subwencji, województwa te spadły w rankingu zamożności. W sumie przez wszystkie lata funkcjonowania zawyżonego "janosikowego" do budżetu państwa z Mazowsza wpłynęło aż 7,2 mld zł. – tyle samo ile Mazowsze otrzymało środków unijnych z RPO w latach 2007-2013!!! Sekretarz Mazowsza Waldemar Kuliński kolejną szansę na oszczędności dostrzega w wydatkach administracyjnych i inwestycyjnych związanych z prowadzeniem urzędu. Przykładem tego jest tzw. program zakupów grupowych, np. materiałów eksploatacyjnych.
W ubiegłorocznym rankingu w gronie miast wojewódzkich prowadziła, podobnie jak przed laty Warszawa. Statystyczny warszawiak w 2015 roku wzbogacił się – w stosunku do 2014 - o 430 zł "na głowę" (w 2014 r. - 6333,21 zł.). Poza pierwszą "10-tkę" spadł drugi w 2014 r. Białystok (4936,65 zł.), a trzeci Wrocław (2014 - 4885,38 zł) w tym roku jest tuż za Warszawą (4958,57 zł.).

Ranking "Wspólnoty"::

2015

Miasta wojewódzkie

 Zamożność (per capita) w zł. 2015

Województwa

 Zamożność (per capita) w zł.
1. Warszawa 6763,83 1. mazowieckie 298,79
2. Wrocław 4958,57 2. dolnośląskie 228,22
3. Katowice 4746,75 3. podkarpackie 223,70
4. Opole 4735,84 4. lubuskie 216,71
5. Olsztyn 4724,31 5. wamińsko-mazurskie 215,56
6. Kraków 4670,80 6. śląskie 215,15
7. Gdańsk 4629,49 7. kujawsko-pomorskie 213,25
8. Poznań 4574,24 8. zachodniopomorskie 210,88
9. Szczecin 4322,99 9. podlaskie 209,10
10. Rzeszów 4288,29 10. wielkopolskie 207,33
2015

Miasto na prawach powiatu

 Zamożność (per capita) w zł. 2015

Miasto powiatowe

 Województwo Zamożność (per capita) w zł.
1. Sopot 6616,02 1. Polkowice dolnośląskie 6233,74
2. Płock 5169,52 2. Piaseczno mazowieckie 4093,66
3. Gliwice 5125,97 3. Zakopane małopolskie 3985,01
4. Konin 4533,07 4. Kozienice mazowieckie 3871,60
5. Ostrołęka 4518,91 5. Mikołów śląskie 3823,39
6. Krosno 4487,90 6. Goleniów zachodniopomorskie 3645,23

7.

Siedlce

4457,24

 7. Pruszcz Gdański pomorskie 3545,55
8. Dąbrowa Górnicza 4445,97 8. Nowy Dwór Mazowiecki mazowieckie 3511,14
9. Świnoujście 4385,44 9. Lubin dolnośląskie 3502,03
10. Tarnów 4261,79 10. Grodzisk Mazowiecki mazowieckie 3409,60
2015

Miasteczka

 Województwo Zamożność (per capita) w zł. 2015

Powiat

 Województwo Zamożność (per capita) w zł.
1. Krynica Morska pomorskie 7701,45 1. człuchowski pomorskie 1294,86
2. Dziwnów zachodniopomorskie 6581,79 2. przysuski mazowieckie 1253,69
3. Podkowa Leśna mazowieckie 6326,97 3. świdwiński zachodniopomorskie 1045,44
4. Karpacz dolnośląskie 5791,27 4. mogileński kujawsko-pomorskie 1021,38
5. Międzyzdroje zachodniopomorskie 5568,08 5. milicki dolnośląskie 964,95
6. Jastarnia pomorskie 5401,04 6. węgorzewski warmińsko-mazurskie 964,64
7. Łeba pomorskie 5394,58 7. olecki warmińsko-mazurskie 959,25
8. Ożarów Mazowiecki mazowieckie 5296,43 8. lidzbarski warmińsko-mazurskie 958,98
9. Bogatynia dolnośląskie 5180,17 9. kołobrzeski zachodnio-pomorskie 948,49
10. Świeradów-Zdrój dolnośląskie 5074,97 10. malborski pomorskie 948,47
2015

Gmina

 Województwo Zamożność (per capita) w zł.
1. Kleszczów łódzkie 43877,04
2. Rewal zachodnio-pomorskie 13222,78
3. Rząśnia łódzkie 8363,71
4. Lesznowola mazowieckie 7239,61
5. Mielno zachodnio-pomorskie 6876,75
6. Suchy Las wielkopolskie 6859,78
7. Ustronie Morskie zachodnio-pomorskie 6826,69
8. Jerzmanowa dolnośląskie 6711,82
9. Tarnowo Podgórne wielkopolskie 6646,35
10. Kobierzyce dolnośląskie 6382,62

Komentarz autorów rankingu

Zdaniem autorów rankingu, rok 2014 był rokiem wzrostu wydatków majątkowych w samorządach. Wskaźnik ten interpretuje się jako najlepsze potwierdzenie faktu wzrostu koniunktury finansowej. Miało być jeszcze lepiej, a przyczynić miały się do tego uruchamiane środki finansowe z kolejnej perspektywy finansowej UE 2014-2020. Jednak rok później - w 2015 roku - nakłady na inwestycje znacząco się zmniejszyły. Największy spadek zanotowano w miastach na prawach powiatu, a przekroczył on aż 10%. Dane te były spójne z danymi dot. wydatków finansowych z funduszy unijnych. W 2015 r. nastąpił tutaj znaczący spadek – wydawane środki były najniższe od 2009 r. Fundusze unijne w wydatkach samorządowych (bez środków na współfinansowanie) wzrosły od 2010 roku do 2015 r., w kategorii szczególnie gmin i miast na prawach powiatu, 2-u a nawet 3 krotnie. Odbiło się to na zadłużeniu samorządów – od 2009/2010 roku dług samorządowy w cenach stałych wzrósł w kategorii – też przede wszystkim miasta na prawach powiatu i gmin – o średnio 50%, a niekiedy do 100%. Wydawane środki z UE w 2014 roku były resztkami tych, pochodzących z programów na lata 2007-2013, a nie z nowego programu 2014-2020. Unijne fundusze nie napływały, inwestycje samorządowe były niższe.
Autorzy zadają pytanie, czy rok 2015 – wobec nie napływania jeszcze środków z UE z nowej perspektywy, malejących inwestycji – nie był rokiem zmniejszania zadłużenia i zaciskania pasa i łapania oddechu a conto przyswojenia nowych środków? Czy to nie był czas na zwiększanie zdolności kredytowej aby pochłaniać przyszłe, znaczące dotacje z RPO i innych programów operacyjnych? Faktycznie dług samorządowy w 2015 roku nieco spadł.

Jakie zestawienie w 2017?
W przyszłym roku prof. Swianiewicz zapowiada zmianę formuły opracowywania rankingu. Nowa metodologia jego konstruowania nawiązywała będzie do nakładów inwestycyjnych, absorpcji funduszy unijnych i zadłużenia. Będzie miało bardziej wąskie "zestawienie" pewnego zakresu zagadnień, aniżeli "syntetyczna" ocena jakości zarządzania budżetem samorządowym.

Bo ranking "zamożności" może być - i częściowo jest - pewnego rodzaju magnesem przyciągającym nowych inwestorów i nowych mieszkańców. Ale żeby przyciągać, trzeba być atrakcyjnym. Markę buduje się przez inwestowanie własne, zachęcanie zagranicznych i lokalnych inwestorów łagodną polityką podatkową, itp. Potwierdzają to liderzy rankingu. Prezydent Katowic Marcin Krupa, o którego mieście mówiło się jedynie jako o "mieście węgla", tylko w 2016 roku zamierza zainwestować 380 mln zł. Innowacje, transfer technologii, rozwój kapitału ludzkiego – w to inwestują Katowice.

Jerzy Cabaj

Foto: ul. Nowy Świat, Siedlce