Zanieczyszczenie powietrza - jak powstaje, skąd pochodzi?

Źródłem zanieczyszczenia powietrza są procesy naturalne oraz pochodzenia antropogenicznego. Główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza spowodowanego działalnością człowieka są substancje znajdujące się w spalinach odprowadzanych z procesu spalania paliw w urządzeniach.

Do powietrza w spalinach wprowadzane są następujące zanieczyszczenia:
- pyły - część pyłu opada jako opad pyłu, pozostałe pyły o średnicy poniżej 10 mikrometrów utrzymują się w powietrzu jako pył zawieszony (PM 10, PM 2,5, PM 1),
- dwutlenek siarki (SO₂),
- tlenki azotu (NO_x),
- metale ciężkie (Hg – rtęć, Cd – kadm, Pb – ołów, Mn – mangan, Cr – chrom),
- wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (m.in. benzo(α)piren),
- dioksyny, furany, w przypadku spalania odpadów.

NISKA EMISJA

"Niska emisja" to emisja z ogrzewania domów z wykorzystaniem węgla i innych paliw stałych, często w piecach nie spełniających żadnych standardów emisyjnych. W piecach tych można spalić nie tylko odpady węglowe (muł i miał), ale także zwykłe śmieci, w tym tworzywa sztuczne. Muł i miał węglowy to produkty o wysokiej zawartości siarki, chloru czy popiołu. Z powodu małej wysokości kominów w budynkach mieszkalnych emisja jest szczególnie uciążliwa – zanieczyszczenia wprowadzane do powietrza rozprzestrzeniają na niewielkim obszarze wokół komina, narażając mieszkańców na wdychanie zanieczyszczonego powietrza.

JAKIE ZAGROŻENIA NIOSĄ NAM SUBSTANCJE EMITOWANE DO POWIETRZA?

Dwutlenek siarki (SO₂)

Ma działanie toksyczne, atakuje najczęściej drogi oddechowe i struny głosowe. Po wniknięciu do ściany dróg oddechowych przenika do krwi i dalej do całego organizmu. Kumuluje się w ściankach tchawicy i oskrzelach oraz w wątrobie, śledzionie, mózgu i węzłach chłonnych.
Duże stężenie SO₂ może prowadzić również do zmian w rogówce oka. Po utlenieniu w obecności pary wodnej, mają również udział w tworzeniu kwaśnych deszczy i ich niszczącym działaniu.

Tlenki azotu (NO i NO₂)

Mają działanie toksyczne, obniżają odporność organizmu na infekcje bakteryjne, działają drażniąco na oczy i drogi oddechowe,są przyczyną zaburzeń w oddychaniu, powodują choroby alergiczne (m.in. astmę). Tlenki azotu są prekursorami powstających w glebie związków rakotwórczych i mutagennych. Po utlenieniu w obecności pary wodnej, mają również udział w tworzeniu kwaśnych deszczy i ich niszczącym działaniu.

Pyły

Powodują podrażnienia naskórka i śluzówki. Najniebezpieczniejsze są pyły najdrobniejsze o wielkości cząstki do 10 µm, które z łatwością przenikają do organizmu (głównie płuc, a stamtąd do układu krążenia) wywołując jego zatrucie, zapalenia górnych dróg oddechowych, pylicy, nowotwory płuc, choroby alergiczne i astmę.

Tlenek węgla (CO)

Jest niezwykle groźny, silnie toksyczny. Powoduje ciężkie zatrucia (zaczadzenie). Najbardziej wrażliwy na jego działanie jest mózg. Około 80% zawartego w powietrzu CO jest wiązana z hemoglobiną we krwi, tworząc karboksyhemoglobinę (HbCO), niezdolną do przenoszenia tlenu, co prowadzi do niedotlenienia tkanek. Przy zawartości ok. 20% HbCO we krwi mówimy o tzw. "ostrym zespole mózgowym" charakteryzującym się spadkiem czujności i rozróżniania, sennością, dezorientacją, w końcu może dojść do śpiączki i śmierci. Po długiej ekspozycji w warunkach wysokiego stężenia CO może nastąpić również uszkodzenie mięśnia sercowego.

Benzo(α)piren

Jest głównym przedstawicielem wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), jest kancerogenem chemicznym, wykazuje toksyczność układową, powodując uszkodzenie nadnerczy, układu chłonnego, krwiotwórczego i oddechowego. Substancja toksyczna, rakotwórcza, mutagenna, działająca na rozrodczość i niebezpieczna dla środowiska. Może powodować raka, dziedziczne wady genetyczne, upośledzać odporność. Może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki.

NORMY DLA PYŁÓW ZAWIESZONYCH W POLSCE

Poziomy dopuszczalne i docelowe określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z dnia 18 września 2012 r., poz.1031).

Pył zawieszony PM 2,5 to bardzo drobne cząstki: o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych, płuc oraz przenikać do krwi.
Poziom dopuszczalny dla stężenia średniorocznego dla pyłu PM 2,5 wynosi 25 µg/m³.

Pył zawieszony PM 10 to cząstki o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów ( ok. jednej piątej grubości ludzkiego włosa). Jest to mieszanina cząstek zawieszonych w powietrzu, będących zlepkiem różnych substancji i może zawierać substancje toksyczne takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (np. rakotwórczy benzo(α)piren), metale ciężkie oraz dioksyny i furany.

Poziom dopuszczalny dla stężenia średniodobowego dla pyłu PM 10 wynosi 50 µg/m³ i może być przekraczany nie więcej niż 35 dni w ciągu roku.

MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA

Od stycznia 2012 r. na terenie Siedlec funkcjonuje automatyczna stacja monitorująca stan jakości powietrza. Stacja pomiarowa pracująca w systemie wojewódzkiego monitoringu jakości powietrza monitoruje w trybie ciągłym poziomy stężeń następujących substancji: pyłu zawieszonego PM 10, pyłu zawieszonego PM 2,5. W stacji funkcjonuje również manualne stanowisko poboru prób pyłu PM 10, w którym oznaczane są stężenia metali (arsenu, kadmu, niklu i ołowiu) oraz stężenia benzo(α)pirenu - przedstawiciela wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych.

Wyniki pomiarów dostępne są w trybie on-line na stronie internetowej GIOŚ: http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current

W związku z zatwierdzeniem przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska Aneksu nr 1 do Programu Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2016-2020, w styczniu 2017 roku zostały wprowadzone zmiany w zakresie pomiarów na wybranych stacjach monitoringu jakości powietrza. Zmiany wynikają m.in. z bieżących analiz poziomów poszczególnych substancji na stacjach pomiarowych oraz zasobów sprzętowo-kadrowych, jakimi dysponuje WIOŚ w Warszawie. Na stacji przy ul. Konarskiego zrezygnowano z pomiarów dwutlenku azotu, tlenku azotu, tlenków azotu, ozonu, dwutlenku siarki, tlenku węgla.

MAMY OGROMNY WPŁYW NA JAKOŚĆ POWIETRZA, KTÓRYM ODDYCHAMY!!!

Wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza jest uzależniona od rodzaju spalanego paliwa oraz stanu technicznego kotłów.

W celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza należy przede wszystkim:

1. zapewnić dobry stan techniczny kotłów,
2. w miarę możliwości wymienić stare, wyeksploatowane kotły węglowe na kotły nowej generacji lub na kotły gazowe, olejowe,
3. stosować węgiel dobrej jakości.

Można również zastosować metody spalania węgla w kotłach proponowane i opisane na stronie www.czysteogrzewanie.pl tzw. "górne spalanie". Autorzy tego forum przekazują informacje o zaletach stosowania tej metody oraz udzielają szczegółowych wskazówek praktycznych w zakresie stosowania tej metody w posiadanych przez mieszkańców kotłach.

Przed zastosowaniem tej metody, należy zasięgnąć opinii osób zawodowo zajmujących się eksploatacją kotłów (np. pracowników zakładów serwisowych) oraz kominiarza, który oceni instalację odprowadzania spalin pod kątem jej bezpieczeństwa.
Różnorodność konstrukcji kotłów na rynku jest olbrzymia, stąd samodzielna modyfikacja, bez konsultacji z producentem danego kotła, może prowadzić do różnych nieprzewidzianych sytuacji. Przeprowadzanie zmian w kotle na własną rękę może skutkować nieszczęśliwymi wypadkami, włącznie z dużym ryzykiem zaczadzenia!

Przydatne opinie dotyczące "górnego spalania" można znaleźć na stronie Polskiego Alarmu Smogowego (inicjatywa zrzeszająca ruchy obywatelskie) www.polskialarmsmogowy.pl.

NIEBEZPIECZNE DLA LUDZI I ŚRODOWISKA SPOSOBY OGRZEWANIA:

- Ogrzewanie pomieszczeń piecami węglowymi o niskiej sprawności,
- Wykorzystywanie węgla o niskiej jakości: mokrego lub z dużą zawartością popiołu i siarki, miału i mułu węglowego,
- Wykorzystywanie mokrego drewna lub odpadów drewnianych z impregnatami,
- Spalanie odpadów komunalnych: resztek jedzenia, papieru, opakowań papierowych i plastikowych po napojach i innych.

Powodują one, że do powietrza, w bliskiej odległości od źródła spalania, dostaje się szereg niebezpiecznych dla zdrowia i środowiska substancji między innymi: pyły wraz z metalami ciężkimi, benzo(α)piren i inne substancje rakotwórcze, dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla.

http://misja-emisja.pl
http://www.niskaemisja.pl
http://waznamisjazdrowaemisja.pl

SPALANIE ŚMIECI NIEDOPUSZCZALNE!!!

Spalanie śmieci, szczególnie tych z zawartością plastiku (butelki PET, kartony po napojach, siatki i woreczki, pudełka po produktach spożywczych, zużyte opony, itp.) powoduje emisję szeregu zanieczyszczeń, w tym głównie rakotwórczych DIOKSYN i FURANÓW

Dioksyny

Są to związki należące do grupy trwałych związków organicznych. Są niskolotnymi (pozostają w zasięgu układu oddechowego człowieka) ciałami stałymi, bezbarwnymi i bezwonnymi. Są silnie toksyczne, a jednocześnie charakteryzują się: długim czasem przebywania w środowisku. Podlegają bioakumulacji w łańcuchu pokarmowym, co oznacza, że człowiek kumuluje w sobie wszystkie dioksyny wchłonięte przez zwierzęta i rośliny, które spożywa. Dioksyny dobrze rozpuszczają się w tłuszczach, natomiast są prawie nierozpuszczalne w wodzie. Rozkładowi ulegają dopiero w temperaturach powyżej 500°C (są to temperatury osiągane w zawodowych elektrowniach i spalarniach, ale nie do osiągnięcia w domowych kotłowniach). Są podatne na fotodegradację pod wpływem słonecznym. DIOKSYNY UWAŻANE SĄ ZA NAJSILNIEJ TOKSYCZNE ZE ZNANYCH ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH.

Zatrucie dioksynami powoduje: alergie, bóle głowy, chroniczną słabość, obniżenie odporności, zaburzenia w tworzeniu się hemoglobiny, uszkodzenia wątroby, trzustki, nerek i układu pokarmowego, zmiany neurologiczne, uszkodzenie płodu oraz choroby kancerogenne. Związki te są trucizną o powolnym, ale bardzo szkodliwym działaniu.

ODPADY TYLKO DO WYKORZYSTANIA

Odpadów z tworzyw sztucznych nie należy spalać w domowych piecach czy kotłowniach. W warunkach tam panujących rozkład termiczny spalanych tworzyw przebiega w zbyt niskiej temperaturze (180-500°C) i przy zbyt małym dostępie tlenu, w wyniku czego w obecności odpadów organicznych powstają szkodliwe dla zdrowia substancje, w tym rakotwórcze DIOKSYNY i FURANY oraz zwiększa się emisja pyłów.

Odpady tworzyw sztucznych to cenny surowiec wtórny do recyklingu, z którego można wytworzyć nowe produkty (opakowania, meble ogrodowe, doniczki, słupki parkingowe itp.). Poprzez spalanie odpadów plastikowych w piecach domowych pozbawiamy się tych wartościowych surowców i zanieczyszczamy środowisko, w którym żyjemy.

Więcej informacji o wykorzystaniu tworzyw sztucznych można znaleźć pod adresem: www.plasticseurope.pl.

JAKIE DZIAŁANIA KAŻDY Z NAS MOŻE PODJĄĆ, ABY ZMNIEJSZYĆ EMISJĘ ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA?

- niepalenie śmieci i zanieczyszczonego drewna,
- podłączenie mieszkania (domu) do miejskiego systemu zaopatrywania w energię cieplną,
- zmiana paliwa na "ekologiczne" - gaz, olej opałowy lub zastosowanie energii elektrycznej oraz indywidualnych źródeł energii odnawialnej,
- zmniejszanie zapotrzebowania na energię cieplną poprzez ograniczanie strat ciepła,
- termomodernizacja budynków,
- oszczędzanie energii elektrycznej i ciepła,
- niepalenie odpadów biologicznych (liści, gałęzi),
- zapobieganie pożarom w lasach - nie wchodzenie do lasów w trakcie suszy, niezaśmiecanie lasów,
- niewypalanie łąk, ściernisk i pól,
- częstsze korzystanie z komunikacji zbiorowej lub roweru,
- ograniczanie prędkości na drogach o pylącej nawierzchni,
- "ekologiczny" sposób jazdy - jazda płynna, bez nadmiernej prędkości,
- niekorzystanie z samochodu na krótkich odcinkach - możemy sobie zrobić spacer.

DO EKOLOGICZNYCH, TZW. CZYSTYCH ŹRÓDEŁ OGRZEWANIA ZALICZAMY:

- Ogrzewanie centralne (miejska sieć cieplna),
- Ogrzewanie tzw. paliwami ekologicznymi - gazem, olejem opałowym, prądem,
- Ogrzewanie z odnawialnych źródeł energii - np. geotermia, panele słoneczne, pompy ciepła.

GDZIE MOŻNA UZYSKAĆ DOFINANSOWANIE NA DZIAŁANIA PROEKOLOGICZNE ?

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie
ul. Ogrodowa 5/7, 00-893 Warszawa
Wydział Zamiejscowy w Siedlcach
ul. Mieczysława Asłanowicza 18, 08-110 Siedlce
tel. (25) 640 43 60, fax (25) 640 43 65
https://portal.wfosigw.pl/strona-glowna-programu

Urząd Miasta Siedlce Referat Ochrony Środowiska
ul. Józefa Piłsudskiego 45, 08-110 Siedlce (pokój 102)
tel. (25) 794 39 11

link